Ông Trump áp thuế với Mexico và Canada rồi tuyên bố hoãn lại sau 48 giờ, gửi đi thông điệp rằng ông sẵn sàng gây ra những gián đoạn kinh tế lớn để chứng minh quan điểm của mình.
Chiều 30/1, chưa đầy 48 giờ trước khi Tổng thống Donald Trump dự kiến áp thuế đối với Canada và Mexico, Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles đã gọi điện cho đại diện của các công ty ôtô đang lo lắng.
Các công ty được thông báo rằng chính quyền đang xem xét miễn trừ thuế với những hãng tuân thủ thỏa thuận thương mại tự do Bắc Mỹ của Tổng thống Trump. Điều này khiến các nhà sản xuất ôtô cảm thấy lạc quan hơn về cơ hội tránh được đòn thuế, theo một số nguồn tin am hiểu vấn đề.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng, hôm 30/1. Ảnh: AFP
Chưa đầy một giờ sau tại Phòng Bầu dục, đội ngũ trợ lý cố thuyết phục Tổng thống suy nghĩ lại về lời đe dọa áp thuế đối với Mexico, Canada và Trung Quốc. Tuy nhiên, ông không đổi ý và cũng không đề cập đến việc miễn thuế ôtô.
Ngày 1/2, Tổng thống cho biết sẽ áp thuế 25% đối với Mexico và Canada, chỉ có ngoại lệ là sản phẩm năng lượng Canada được áp dụng mức thuế 10%. Ông cũng tuyên bố áp thêm thuế 10% đối với Trung Quốc.
Tới ngày 3/2, Nhà Trắng lại thay đổi quyết định. Tổng thống Trump đồng ý hoãn thuế quan một tháng đối với Mexico sau cuộc điện đàm với người đồng cấp Mexico Claudia Sheinbaum, trong đó bà cam kết sẽ điều vệ binh quốc gia đến biên giới để ngăn chặn tình trạng di cư bất hợp pháp vào Mỹ. Đây là một bước tiến so với đề nghị mà các nhà ngoại giao Mexico đưa ra tuần trước.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau không lâu sau cũng thông báo rằng thuế quan của Tổng thống Trump đối với nước này cũng được hoãn lại. Ông Trudeau cho hay Canada đang thực hiện kế hoạch trị giá gần 900 triệu USD nhằm “củng cố biên giới bằng trực thăng, công nghệ và nhân sự mới, tăng cường phối hợp với các đối tác Mỹ và gia tăng nguồn lực để ngăn chặn dòng chảy fentanyl”.
Tổng thống Trump là người khó đoán và những thay đổi về chính sách thuế quan của ông trong 48 giờ đã gây chao đảo thị trường toàn cầu. Ông gửi đi thông điệp tới các lãnh đạo doanh nghiệp và quan chức nước ngoài rằng ông sẵn sàng gây ra những gián đoạn kinh tế lớn để chứng minh quan điểm của mình.
Hôm 3/2, các trợ lý đã cố gắng giảm nhẹ tính quyết liệt trong các hành động thương mại của Tổng thống. Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett phát biểu trên CNBC rằng đây là một “cuộc chiến chống ma túy”, không phải “cuộc chiến thương mại” và truyền thông cũng như chính phủ Canada đã hiểu sai về các lệnh áp thuế.
Mức độ táo bạo trong động thái của Tổng thống Trump vào ngày 1/2, bất chấp nỗ lực xoa dịu từ các trợ lý như Stephen Miller và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, cho thấy một lãnh đạo không hề nao núng khi theo đuổi chương trình nghị sự.
Theo các nguồn thạo tin, ở hậu trường, Miller đã bày tỏ lo ngại rằng việc gây căng thẳng quá mức với Mexico có thể đe dọa nỗ lực hợp tác đang diễn ra nhằm ngăn chặn những người di cư cố gắng đến biên giới Mỹ. Còn Bessent thúc đẩy phương án áp thuế quan ban đầu ở mức thấp hơn rồi tăng dần theo thời gian.
Nhưng trong một tuyên bố công khai, Miller khẳng định “Mỹ phải theo đuổi đường lối cứng rắn nhất có thể với Mexico để bảo vệ lãnh thổ và chủ quyền”. Ông gọi đòn thuế quan Tổng thống Trump tung ra là “điều hoàn toàn cần thiết để bảo vệ mạng sống của người dân và chúng đã mang lại những lợi ích an ninh chưa từng có.
“Bất cứ điều gì cần thiết đều phải được thực hiện”, ông nhấn mạnh.
Tổng thống Trump, đứng cạnh Bessent và ứng viên Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, đã tái khẳng định tại Phòng Bầu dục hôm 3/2 rằng ông muốn thấy Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ, và rằng ông muốn thấy ôtô được sản xuất tại Detroit hay Nam Carolina hơn là ở phía bắc biên giới.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau trong một cuộc họp báo ở Ottawa hồi tháng một. Ảnh: AFP
Khi các cuộc thảo luận về thuế quan diễn ra giữa tuần trước, những người vận động hành lang đại diện cho các nhà cung cấp và nhà sản xuất ôtô Mỹ đã tập trung tại một trung tâm hội nghị cách Nhà Trắng không xa, lo lắng về tương lai.
“Ngay cả những lời đe dọa về thuế quan thôi cũng có khả năng gây ra thảm họa”, Bill Long, giám đốc điều hành MEMA, hiệp hội các nhà cung cấp xe, cho hay. “Ngành công nghiệp ôtô có thể bị tê liệt trong thời gian ngắn nếu một nhà cung cấp lớn bị giáng đòn mạnh bởi mức thuế bổ sung”.
Ôtô không phải ngành duy nhất vận động để được né đòn thuế. Các công ty năng lượng và công đoàn Mỹ cũng thúc đẩy đề xuất miễn thuế cho các sản phẩm năng lượng Canada, đặc biệt là dầu, chỉ ra rằng một số nhà máy lọc dầu Mỹ đang phụ thuộc vào dầu thô Canada.
Sau cùng, ngành năng lượng vẫn không được miễn thuế nhưng bị đánh thuế thấp hơn so với các mặt hàng khác.
Các nhà đàm phán cấp cao Canada cho hay rất khó để hiểu rõ Tổng thống Trump muốn gì, ngay cả khi họ nói chuyện với những cố vấn cấp cao nhất của ông.
Giới chức Canada cho biết trong suốt nhiều tuần qua, họ đã cố gắng truyền đạt kế hoạch củng cố biên giới bằng trực thăng mới và các công nghệ khác cho Tom Homan, người được Tổng thống Trump chọn làm lãnh đạo chiến dịch trục xuất hàng loạt, cùng những quan chức Mỹ khác.
Các bộ trưởng Canada thậm chí đã gửi video về trực thăng của họ và video tua nhanh tình hình biên giới cho Homan để chứng minh nó đang được bảo vệ tốt. Tuy nhiên, Homan nói với Fox News hôm 2/2 rằng ông vẫn chưa thông báo cho Tổng thống về những gì ông thấy liên quan đến kế hoạch của Canada.
“Chúng tôi đã nói chuyện với rất nhiều người trong chính quyền Mỹ và cả những người sắp được Thượng viện xác nhận, nhưng họ không có cách hiểu thống nhất. Thật sự mệt mỏi”, David MacNaughton, cựu đại sứ Canada tại Mỹ, hiện là cố vấn cấp cao trong các cuộc đàm phán với Washington, nói.
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum phát biểu trong một cuộc họp báo tại Mexico City ngày 3/2. Ảnh: Reuters
Tổng thống Sheinbaum hôm 3/2 cho biết trong cuộc gọi giữa bà với Tổng thống Trump, ông đã nêu lên mối quan ngại về thâm hụt thương mại giữa Mỹ với Mexico.
“Tôi đã giải thích với ông ấy rằng trên thực tế đó không phải thâm hụt”, bà nói, đề cập tới hiệp định thương mại USMCA giữa Mỹ, Mexico và Canada mà chính ông Trump đã ký vào năm 2018 như một công cụ cạnh tranh với Trung Quốc và các khối thương mại khác.
Bà Sheinbaum vốn lập kế hoạch đáp trả bằng cách áp thuế đối với mặt hàng xuất khẩu Mỹ chủ chốt từ các bang là thành trì của đảng Cộng hòa. Nhưng thay vào đó, trong cuộc gọi với ông Trump, bà và Tổng thống Mỹ đã nhất trí thành lập một nhóm công tác song phương chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch hành động để giải quyết các vấn đề an ninh, di cư và thương mại.
Câu hỏi đặt ra lúc này là điều gì sẽ xảy ra trong 30 ngày tới? Câu trả lời vẫn chưa rõ ràng, song các nhà phân tích tin rằng chính quyền Trump nhiều khả năng sẽ tiếp tục đàm phán để đạt được những điều kiện có lợi nhất cho Mỹ.
“Mối quan tâm lớn nhất của Tổng thống Trump là dòng chảy fentanyl cũng như tình trạng nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ”, bình luận viên Kymberly Halkett từ Al Jazeera cho hay.
Ở biên giới phía bắc, Tổng thống Trump cho biết ông thỏa mãn với kết quả của các cuộc đàm phán với Canada, nhưng ông cũng đang tìm kiếm một “thỏa thuận kinh tế cuối cùng”.
“Cần có công bằng cho tất cả”, Tổng thống Mỹ đăng trên mạng xã hội.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters, Al Jazeera)
Thông báo: Baoangiang.com rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến cũng như bài vở của bạn đọc gần xa. Quý bạn đọc có tin bài muốn cộng tác xin gửi về địa chỉ email: [email protected] hoặc zalo: 0909090909.
Chúng tôi sẽ có nhuận bút tương xứng với chất lượng của bài viết nếu bài viết của Quý đọc giả được chọn để đăng trên trang của chúng tôi. Xin cám ơn!
